Sezon na świeże szparagi, w zależności od pogody, trwa tylko przez dwa wiosenne miesiące – maj i czerwiec. Bywa, że są dostępne również w pierwszej dekadzie lipca, jednak nie są już tak smaczne. Warto więc wykorzystać ten krótki czas i spożywać je nie tylko ze względu na walory smakowe, ale również zdrowotne. Zanim przejdziemy do sprawdzonych przepisów, opowiemy o ich pochodzeniu, właściwościach i odmianach.
Skąd wzięły się szparagi i dlaczego warto je spożywać
Szparag jest rodzajem byliny należącej do rodziny, która obejmuje ponad 200 gatunków. Ich naturalnym siedliskiem jest obszar śródziemnomorski wraz z przyległymi terenami, uprawiany jest jednak prawie na całym świecie, również w Polsce. Największym producentem jego jadalnej odmiany, czyli szparaga lekarskiego są od lat Chiny. Jego nazwa sugeruje, że mamy do czynienia z czymś zdrowym i tak jest zaiste. Szparagami zajadali się zarówno starożytni Egipcjanie, jak i Grecy oraz Rzymianie. Ze względu na swój specyficzny kształt i właściwości były uważane za afrodyzjak. W niektórych krajach, np. we Francji, Meksyku, Portugalii i Wenezueli, były lub są nadal oficjalnie uznawane za roślinę o potwierdzonych właściwościach leczniczych. Przypuszcza się, że ich spożywanie może wpływać normalizująco na podziały komórek w chorobach nowotworowych oraz stymulować pracę nerek i oczyszczać układ limfatyczny. Współczesne badania potwierdziły ich działanie moczopędne oraz zdolność do obniżania ciśnienia krwi. Szparagi są dobrym źródłem błonnika, inuliny i przeciwutleniaczy, zawierają łatwo przyswajalne białka i cukry, sporo kwasu foliowego oraz witaminę C, E, B1 i B2, karoten, rutynę, potas, magnez, fosfor, cynk i wapń. Są lekkostrawne i niskokaloryczne – 100g świeżych szparagów ma tylko 18 kcal.
Wyróżniamy trzy podstawowe odmiany szparagów jadalnych:
- Szparagi zielone – charakteryzują się najbardziej wyrazistym smakiem i z reguły nie wymagają przed przyrządzeniem obierania.
- Szparagi białe – mają nieco mniej wyrazisty smak, są zdecydowanie twardsze od odmiany zielonej, przez co gotuje się je nieco dłużej. Przed przyrządzeniem należy je dokładnie obrać.
- Szparagi fioletowe – trudna w uprawie, przez co najrzadziej spotykana w powszechnej sprzedaży odmiana. Są znacznie słodsze i delikatniejsze od białych i zielonych szparagów, charakteryzują się subtelnym, nieco orzechowym smakiem, a ich skórka jest bardzo delikatna i nie trzeba ich obierać. Miłośnicy szparagów cenią je najbardziej.
Szparagi można smażyć, zapiekać, grillować i… mrozić. Należy je wówczas zblanszować krótko we wrzątku (2-3 minuty wystarczą), a następnie zahartować w zimnej wodzie i dokładnie wysuszyć za pomocą papierowych ręczników. Tak przygotowane szparagi umieszczamy po kilka-kilkanaście sztuk w torebkach foliowych i wkładamy do zamrażarki. W takich warunkach mogą być przechowywane przez pół roku.
Szparagi gotuje się ok. 10-15 minut w osolonej wodzie, z dodatkiem odrobiny masła. Do gotowania białych szparagów warto dodać łyżkę soku z cytryny. Najlepiej sprawdzi się specjalny garnek do szparagów wykonany ze stali nierdzewnej. Koszyczek z wygodnym uchwytem umożliwia gotowanie szparagów, które są bardzo długie. Poza sezonem szparagowym możemy wykorzystać go do gotowania warzyw na parze, ryby lub spaghetti.
Dwa sprawdzone przepisy
Przejdźmy do rzeczy. Zacznijmy od jednego z najprostszych i zarazem najsmaczniejszych przepisów na przygotowanie szparagów:
Zielone szparagi smażone z czosnkiem na maśle
Składniki (porcja dla dwóch osób):
- jeden pęczek zielonych szparagów,
- 2-3 ząbki czosnku,
- łyżka masła (najlepiej klarowanego),
- sól i świeżo zmielony pieprz do smaku,
- kawałek parmezanu.
Sposób przygotowania:
Szparagi dokładnie myjemy i kroimy na mniejsze kawałki. Na patelni rozgrzewamy masło i utrzymujemy średnią temperaturę. W tym czasie kroimy drobno czosnek, a następnie wrzucamy go na patelnię. Uważamy, aby się nie przypalił i po chwili dodajemy pokrojone szparagi. Smażymy do momentu, w którym szparagi będą al dente, czyli ok. 5-7 minut. Od czasu do czasu wszystko dokładnie mieszamy. Całość doprawiamy solą i świeżym pieprzem, a na koniec dodajemy startego parmezanu.
Drugi przepis na szparagi to sprawdzony klasyk, czyli szparagi zapiekane pod beszamelem.
Składniki (porcja dla dwóch osób):
- jeden pęczek dość grubych, zielonych lub białych szparagów,
- 30-50 gramów żółtego sera (dobrze sprawdza się pikantno-słodki cheddar lub owczy ser pecorino),
- 30 gramów masła,
- ok. 25 gramów mąki pszennej,
- 300 ml 2% mleka,
- ½ łyżeczki startej gałki muszkatołowej,
- łyżeczka świeżo posiekanej natki pietruszki,
- sól, świeży pieprz.
Sposób przygotowania:
Szparagi płuczemy dokładnie pod bieżącą, zimną wodą, pozbywamy się twardych końcówek. Jeśli mamy szparagi białe, obieramy je dokładnie ze skórki. Przygotowane szparagi układamy w żaroodpornym naczyniu i doprawiamy je odrobiną soli oraz świeżo zmielonego pieprzu. Rozgrzewamy piekarnik do 180 stopni i przygotowujemy w tym czasie sos beszamelowy. W niedużym garnku lub rondlu rozpuszczamy masło. Dodajemy mąkę i mieszamy energicznie rózgą, aby nie dopuścić do powstania grudek. Następnie, nie przerywając mieszania, dolewamy powoli ciepłe mleko. Gdy całość zgęstnieje, dodajemy startą gałkę muszkatołową, sól i pieprz oraz 1/3 ilości startego sera. Wszystko dokładnie mieszamy do momentu, w którym powstanie jednolity, gładki sos. Gotowym sosem zalewamy szparagi, zwracając uwagę, aby były przykryte nim całkowicie. Wstawiamy do rozgrzanego piekarnika i pieczemy bez przykrycia przez ok. 20 minut. Po wyjęciu posypujemy wierzch natką pietruszki.
Smacznego!