Zwyczaje picia kawy na świecie

Jak to się robi w Etiopii

Zacznijmy od Afryki, a dokładniej od Etiopii - kraju, z którego wywodzi się odmiana kawy Arabika. Etiopskie ziarna uważane są za jedne z najlepszych na świecie, a parzenie kawy, szczególnie w towarzystwie gości, to kilkuetapowy rytuał, którym zajmują się kobiety. Wszystko zaczyna się od palenia świeżych ziaren kawowca. Następny etap to miażdżenie na dość drobny pył. Zazwyczaj służy do tego tradycyjny moździerz. Sproszkowane i przesiane za pomocą sita ziarna umieszcza się w specjalnych tygielkach lub charakterystycznych dzbankach z okrągłą podstawą, pękatym zbiornikiem na kawę i długą szyjką. Kawowy pył zalewa się następnie wodą i doprowadza trzykrotnie do wrzenia nad paleniskiem. Gotowy napój pije się w maleńkich czarkach lub miseczkach bez uchwytu, najczęściej z dużą ilością cukru lub z dodatkiem soli. Czasem dosypuje się specjalną mieszankę przypraw nazywaną niter kibbeh. W niektórych regionach Etiopii rytuał parzenia kawy praktykowany jest trzy razy dziennie - rano, w południe oraz wieczorem, a każdy z nich ma swoją nazwę - Abol, Tona oraz Baraka. Etiopska kawa jest bardzo mocna i niezwykle aromatyczna. 

Kawa po turecku 

Z Etiopii przenosimy się do Turcji. Prawdziwa Türk kahvesi nie ma właściwie nic wspólnego z wciąż popularną w naszym kraju „zalewajką”. Mimo że ten charakterystyczny sposób parzenia rozpowszechnili Turcy, metoda wywodzi się z Jemenu. Bardzo drobno zmielone ziarna kawowca z dodatkiem cukru wsypuje się do wypełnionego zimną wodą tradycyjnego miedzianego tygielka z wąską szyjką i długą rączką, a następnie gotuje się trzykrotnie na małym ogniu bez doprowadzania do wrzenia. Tak przygotowaną kawę serwuje się bez odcedzania w maleńkich filiżankach zwanych demitasse, którym towarzyszy zazwyczaj szklanka chłodnej wody, którą należy popijać po każdym łyku aromatycznego naparu. Kawa po turecku jest mocna i słodka. Oprócz cukru zawiera często mielony kardamon, który nadaje małej czarnej charakterystycznego, orzeźwiającego aromatu i lekko korzennego, przyjemnego smaku. Do zmielenia ziaren na drobny pył najlepiej wykorzystać młynek elektryczny wyposażony w regulację stopnia rozdrobnienia.

Skandynawska przerwa na kawę

Zmieniamy klimat i zaglądamy na północ Europy. Jak przyrządzają i piją kawę liderzy jej spożycia, czyli mieszkańcy Półwyspu Skandynawskiego? Szwedzi swój rytuał picia kawy nazywają fika. W uproszczeniu jest to po prostu przerwa na kawę, jednak nie pije się jej samotnie przy biurku, ale celebruje razem ze współpracownikami. Ciekawostkę stanowi fakt, że każdy pracownik ma prawo do dwóch przerw na małą czarną dziennie i są one niezależne od przerwy obiadowej. W weekendy spotkania przy kawie odbywają się w gronie przyjaciół - w kawiarni lub w domowym zaciszu. Jaką kawę spożywają najczęściej Szwedzi? Zazwyczaj jest to kawa przelewowa, której towarzyszy tradycyjna, ciepła bułeczka z cynamonem i cukrem, czyli kanelbullar lub proste ciasto drożdżowe zwane kaffebrod. Odrębną tradycję wspólnego picia kawy zwaną kafferep kultywują szwedzkie kobiety. Są to spotkania, które odbywają się bez mężczyzn i dzieci. 

Finowie, czyli najwięksi miłośnicy kawy na świecie, wypijają średnio cztery filiżanki tego aromatycznego napoju dziennie. Podobnie jak w Szwecji w większości firm przysługuje pracownikom przerwa na kawę, czyli kahvitauko. Prawo do przerwy na małą czarną znajduje się zazwyczaj w zapisach zawieranych między związkami zawodowymi reprezentującymi pracowników a pracodawcami. Nie dziwi więc fakt, że w prawie każdej firmie znajdują się automatyczne ekspresy lub zaparzacze do kawy. Większość Finów preferuje kawy jasno palone, które charakteryzują się zbalansowanym poziomem kwasowości i nieco mniejszą mocą niż kawy parzone w Szwecji. Po zaparzeniu dolewają do niej zazwyczaj mleko. Na dalekiej północy przetrwała tradycja solenia kawy i dodawania kawałków specjalnego, twardego sera produkowanego z mleka reniferów. 

W Norwegii zdecydowana większość, bo aż 79% kawoszy preferuje jasno paloną kawę czarną bez żadnych dodatków i jest to zazwyczaj kawa przelewowa. Kawę z mlekiem pije się właściwie tylko w Oslo i jego okolicach. Co ciekawe, spożywają ją głównie kobiety. Niektórzy Norwegowie gotują kawę według tradycji kokekaffe, czyli w specjalnym imbryczku lub przyrządzają kawę z jajkiem. Statystyczny mieszkaniec kraju wypija rocznie prawie 1200 filiżanek kawy, dzięki czemu Norwegia znajduje się w światowym rankingu tuż za Finlandią. 

Kawa na Jawie

Na koniec naszego krótkiego przeglądu tradycji przyrządzania i picia kawy odwiedzimy Indonezję, gdzie spożywa się najczęściej Kopi Tubruk. Drobno zmielone ziarna gotowane są w garnku razem z dużą ilością cukru. Zazwyczaj na każdą szklankę wody przypadają trzy łyżeczki zmielonej kawy i trzy łyżeczki cukru. Gotową mieszankę Kopi Tubruk można kupić bez kłopotu w gotowych saszetkach. Esencjonalny, bardzo słodki napój przypomina kawę po turecku. Na Bali taki sposób parzenia nazywany jest Kopi Salem, co oznacza po prostu czarną kawę. Uliczni sprzedawcy kawy serwują często Es Alpukat, czyli kremową, niezwykle sycącą kawę ze słodkim, skondensowanym mlekiem, syropem czekoladowym i świeżym awokado, które wbrew pozorom nie stanowi dominującej nuty smakowej. 

Z indonezyjskiej Jawy pochodzi jedna z najdroższych kaw na świecie, czyli słynna Kopi Luwak pozyskiwana z odchodów miejscowego ssaka - łaskuna. Jej cena dochodzi do 1000 euro za kilogram i wynika ze specyficznej produkcji, która ograniczona jest do 300-400 kg rocznie. W Indonezji mała filiżanka kawy Luwak kosztuje ok. 50 tys. Rupii, czyli 15-17 PLN. Czy warta jest takiej ceny? Opinie są podzielone, tym bardziej, że jej produkcja jest często nieetyczna - łaskuny trzymane są w ciasnych klatkach.