Drewniane naczynia i akcesoria kuchenne kuszą naturalnym, rustykalnym wyglądem. Choć cieszą się coraz większym zainteresowaniem, szczególnie wśród osób stawiających na ekologiczny styl życia, wielu potencjalnych użytkowników zastanawia się, czy warto w nie inwestować. Wątpliwości wiążą się najczęściej z ich trwałością oraz utrzymaniem czystości. Czy faktycznie jest się czego obawiać? Przyjrzyjmy się bliżej naczyniom z naturalnego drewna. Poznajmy ich historię, znaczenie oraz sposoby wykorzystania we współczesnej, domowej i profesjonalnej kuchni.
Krótka historia drewnianych naczyń i akcesoriów na ziemiach polskich
Drewno było podstawowym surowcem do produkcji naczyń ze względu na dobrą dostępność i łatwość obróbki. Pierwotnie były to proste naczynia dłubane, zwane na ziemiach polskich kopańkami lub kadłubkami. Często używanym naczyniem była dzieża, czyli duży, okrągły pojemnik wykonany najczęściej z drewnianych klepek i obręczy, który służył do wyrabiania ciasta na chleb. Dużą popularnością cieszyły się również wiaderka klepkowe, których używano na ziemiach polskich od III wieku n.e. Inne drewniane naczynia kuchenne będące w dawnych czasach niezbędną częścią wyposażenia większości gospodarstw domowych, to m.in. niecka (półkolista miska wydrążona w jednym kawałku drewna), ćwierć (naczynie do odmierzania objętości o pojemności ¼ korca), czerpak (naczynie z trzonkiem do czerpania płynów), mątewka zwana na terenie dzisiejszego Poznania kwirlejką (rodzaj mieszadełka) oraz spotykana do dziś warząchew, czyli duża drewniana łyżka. Niektóre naczynia miały charakterystyczne dla określonego regionu zdobienia. Najczęściej były to żłobienia typu ornamentowego. Pierwsze drewniane naczynia toczone wytwarzano na ziemiach polskich w jeszcze przed powstaniem państwa piastowskiego. Ich produkcja upowszechniła się w drugiej połowie X wieku.
Charakterystyka, zalety i przeznaczenie
Drewniane naczynia i akcesoria produkowane są najczęściej z orzecha włoskiego, cedru, drewna oliwkowego, akacjowego, bukowego i dębowego. Każde naczynie i akcesorium, niezależnie od tego, z jakiego rodzaju drewna zostały wykonane, musi być idealnie gładkie oraz wolne od jakichkolwiek skaz i pęknięć. Ma to związek nie tylko z trwałością, ale również bezpieczeństwem użytkowania i łatwością utrzymania idealnej higieny. Najwyższej jakości naczynia z drewna, które wykonano zgodnie ze sztuką i dbałością o każdy detal charakteryzują się dużą wytrzymałością. Przypadkowe upuszczenie nie skutkuje pęknięciem lub roztrzaskaniem na kawałki. Dużą zaletą tego typu naczyń oprócz trwałości jest praktycznie zerowa przewodność cieplna, dzięki czemu potrawy serwowane w drewnianych naczyniach zachowują długo optymalną temperaturę.
Zastawa drewniana może być używana na wiele sposobów, a potrawy serwowane w naczyniach z naturalnego drewna prezentują się niezwykle apetycznie. Współczesna estetyka drewnianych naczyń łączy tradycję z nowoczesnością. Pasują więc zarówno do restauracji stylizowanych na wiejskie gospody, jak i do lokali specjalizujących w kuchni orientalnej oraz pizzerii (np. drewniane talerze i deski do serwowania pizzy). Najpopularniejszymi drewnianymi naczyniami, niezależnie od profilu działalności i stylu aranżacji wnętrza, są różnego rodzaju misy drewniane oraz pojemniki. Misy to idealne naczynia do świeżych owoców i sałatek, natomiast pojemniki służą najczęściej do serwowania przystawek, przekąsek i pieczywa. Warianty z wygodnym uchwytem można wykorzystać jako naczynia na sztućce, smakowe oliwy i przyprawy. Jeśli chcemy, aby zestaw przypraw pasował do całości, najlepiej wybrać młynki stołowe wykonane z drewna. Duże eleganckie skrzynie mogą pełnić funkcję dekoracyjną. Sprawdzają się również doskonale jako stylowe ekspozytory luksusowych alkoholi i win.
Drewniane naczynia warto uzupełnić o kompatybilne akcesoria kuchenne, takie jak tacki, deski, łyżki i łopatki. Drewniane akcesoria do gotowania i smażenia mają jedną zasadniczą zaletę - można ich używać bez obawy o uszkodzenie nieprzywierającej powłoki garnka lub patelni.
Konserwacja i czyszczenie drewnianych naczyń
Aby móc cieszyć się długą żywotnością naczyń i akcesoriów kuchennych z drewna, należy zadbać o prawidłową konserwację i czyszczenie. Nie jest to skomplikowane, ale trzeba pamiętać o kilku ważnych zasadach. Przed pierwszym użyciem warto je zaimpregnować za pomocą oleju jadalnego i pozostawić do całkowitego wyschnięcia. Drewnianych naczyń i akcesoriów nie wolno wkładać do zmywarki i należy je umyć tuż po wykorzystaniu. Najlepiej zrobić to pod strumieniem gorącej, bieżącej wody za pomocą miękkiej gąbki bez użycia detergentów. Jeśli zabrudzenie lub zapach są silniejsze, do ich usunięcia można wykorzystać sok z cytryny lub sól. Umyte i wyczyszczone naczynia należy dokładnie osuszyć, aby nie doszło odkształceń lub pojawienia się pleśni. Zapleśniałe naczynia można spróbować wyczyścić roztworem wody z octem, jednak często nie przynosi to pożądanego efektu - ocet nie jest w stanie usunąć całkowicie ognisk pleśni, która potrafi wniknąć głęboko w strukturę drewna i mimo wrażenia usunięcia, pojawia się często ponownie. Nie wolno zapominać, że niektóre odmiany pleśni to grzyby chorobotwórcze, dlatego lepiej zaprzestać używania zapleśniałego naczynia i wymienić je na nowe.