.webp?1700560389 "Gastromania.pl - Sklep z wyposażeniem dla gastronomii"){kind=small}
Jednym z materiałów, z których produkowane są naczynia kuchenne jest żeliwo. Jego wyjątkowa trwałość i odporność na intensywną eksploatację sprawia, że garnki, brytfanny i patelnie wykonane z żeliwa mogą służyć zarówno w profesjonalnej, jak domowej kuchni przez wiele lat. W dodatku są uniwersalne - można ich używać na wszystkich rodzajach kuchenek, w tym również na kuchenkach i płytach indukcyjnych - żeliwo ma właściwości ferromagnetyczne. Sprawdzają się zarówno przy wielogodzinnym, powolnym gotowaniu i duszeniu na małym ogniu, jak i smażeniu, zapiekaniu oraz grillowaniu. Rozgrzewają się powoli, ale doskonale kumulują i utrzymują ciepło, są więc wydajne i ekonomiczne. Mimo wielu niewątpliwych zalet, naczynia z żeliwa są dość wymagające pod względem eksploatacji, czyszczenia i konserwacji. Dlatego jeśli chcemy korzystać z nich przez długi czas bez ryzyka uszkodzenia, warto przyswoić sobie kilka ważnych zasad.
Sezonowanie, czyli jak przygotować naczynia żeliwne do użytkowania
Zanim zaczniemy korzystać z żeliwnych naczyń i będziemy mogli cieszyć się ich funkcjonalnością, przed pierwszym użyciem każde naczynie należy odpowiednio przygotować, czyli przeprowadzić proces tzw. sezonowania. Zaczynamy od dokładnego umycia pod bieżącą, gorącą wodą. Warto pamiętać, że naczyń wykonanych z żeliwa nie wolno myć w zmywarce. Po umyciu naczynie należy dokładnie osuszyć za pomocą miękkiej ściereczki lub papierowego ręcznika. Kolejny krok to nasmarowanie wnętrza olejem roślinnym - najlepiej takim, który ma wysoką temperaturę dymienia (np. rafinowany olej rzepakowy lub olej sojowy). Oleje nierafinowane i tłuszcze zwierzęce nie są rekomendowane do wykonania tej czynności. Po zabezpieczeniu wnętrza naczynie należy rozgrzać w odpowiedniej temperaturze. Temperatura nie może być jednak zbyt wysoka (optymalny przedział to 170-200°C) - wewnętrzne naprężenia mogą spowodować odkształcenia lub doprowadzić do powstania pęknięć, które wykluczają naczynie z dalszego użytkowania. Zarówno podczas rozgrzewania naczynia przed pierwszym użyciem, jak i w trakcie późniejszej eksploatacji należy pamiętać, aby średnica palnika nie była większa od średnicy dna garnka lub patelni. Etap wypalania trwa ok. godziny, a temperatura powinna być zwiększana stopniowo od 0. Po ostygnięciu z wnętrza naczynia należy wytrzeć papierowym ręcznikiem resztki oleju.
Codzienna eksploatacja i mycie
Nie wolno zapominać, że tradycyjne naczynia żeliwne bez powłoki zabezpieczającej są podatne na korozję. Wiąże się to z pewnymi ograniczeniami i zasadami codziennej eksploatacji. Przed każdym użyciem należy sprawdzić czy wnętrze naczynia jest natłuszczone. Do gotowania nie wolno używać akcesoriów metalowych, dlatego trzeba mieć na wyposażeniu przybory wykonane z drewna lub z silikonu. Jeśli po przyrządzeniu potrawy nie spożyjemy wszystkiego, należy pamiętać, że naczynie powinno zostać opróżnione. W przeciwnym razie narażamy je na korozję, a potrawa może nabrać metalicznego posmaku. Jednak zanim zabierzemy się za mycie, musimy poczekać aż naczynie całkowicie wystygnie. Myjemy pod bieżącą, gorącą wodą, pamiętając, że naczynia nie wolno wcześniej namaczać. W przypadku większych zabrudzeń można dodać sody oczyszczonej, która powinna poradzić sobie z nimi bardzo dobrze. Po umyciu naczynie trzeba dokładnie wytrzeć miękką szmatką lub papierowym ręcznikiem i nasmarować ponownie olejem.
Przechowywanie naczyń z żeliwa
Równie istotną kwestią jak przygotowanie i eksploatacja jest przechowywanie żeliwnych naczyń. Do szafki można schować je dopiero wówczas, gdy są idealnie suche i zabezpieczone olejem od wewnątrz. Ze względu na dużą wagę i właściwości żeliwa (podatność na korozję) szafka musi być przewiewna i wyposażona w solidne półki, które zdołają utrzymać ciężar żeliwnych naczyń. Łączna waga całego kompletu może być naprawdę spora.
Warto pamiętać, że żeliwne naczynia są mało odporne nie tylko na szok termiczny, ale również na uderzenia. Dlatego nie wolno stawiać ich na rozgrzanym palniku, ale zwiększać jego moc stopniowo. Należy uważać, aby żeliwny garnek czy też inne naczynie nie wymknęło się nam się z rąk. Grozi to pęknięciem płytek podłogowych lub trwałym uszkodzeniem naczynia.
Jakie naczynia produkuje się z żeliwa
Z żeliwa produkowane są właściwie wszystkie rodzaje naczyń kuchennych - garnki, patelnie, brytfanny, specjalne patelnie cateringowe, żeliwne tace do grillowania, naczynia do zapiekania oraz czajniki do herbaty. Największą popularnością cieszą garnki żeliwne wykonane w tradycyjny sposób, jak i naczynia pokryte kolorową emalią, która posiada właściwości nieprzywierające. Zróżnicowane kolory i pojemności emaliowanych garnków sprawiają, że łatwo je dobrać do pozostałych naczyń kuchennych. Przed pierwszym użyciem nie wymagają przed sezonowania i można je myć z dodatkiem delikatnego detergentu. Równie dużym zainteresowaniem cieszą się niezmienne patelnie żeliwne o uniwersalnym, jak i specjalnym przeznaczeniu (np. patelnie grillowe, do smażenia jajek lub placków ziemniaczanych).
