Jak rozliczać czas pracy w gastronomii? Wyjaśniamy!

Nietypowa charakterystyka czasu pracy w gastronomii

Praca w gastronomii wyróżnia się specyficznymi wymaganiami czasowymi, które wynikają z nieregularnego zapotrzebowania na usługi oraz zróżnicowanych godzin funkcjonowania lokali. Z uwagi na zmienny charakter pracy w gastronomii, personel często pracuje w elastycznych godzinach, które obejmują wieczory, weekendy, a nawet święta. W sezonie wakacyjnym lub podczas dużych wydarzeń rośnie zapotrzebowanie na pracę w wydłużonych godzinach, zatem od pracowników często wymaga się relatywnie dużej dyspozycyjności.

W gastronomii czasem stosuje się nienormowany czas pracy. To forma organizacji czasu, w której nie ustala się z góry standardowych godzin pracy dla pracownika – nie obowiązują go typowe, codzienne ramy czasowe pracy. Zamiast tego pracownik sam je organizuje. Nienormowany czas pracy w gastronomii może być stosowany w sytuacjach, gdy specyfika stanowiska wymaga od pracownika elastyczności i dyspozycyjności w różnych porach dnia. W praktyce dotyczy to głównie stanowisk wyższego szczebla, np. menedżerów lokali – którzy muszą być dostępni wtedy, gdy jest taka potrzeba. W pozostałych przypadkach pracodawcy powinni dążyć do zapewnienia harmonogramów zgodnych z przepisami Kodeksu Pracy, uwzględniając przy tym elastyczność pracy dostosowaną do wymagań branży.

Systemy rozliczania czasu pracy w gastronomii dla kucharzy i kelnerów

Pracodawcy z branży gastronomicznej mogą korzystać z równoważnego systemu czasu pracy. Pozwala on na elastyczne rozliczanie czasu pracy – umożliwia wydłużenie dobowego wymiaru czasu pracy do 12 godzin w ramach uzgodnionego okresu rozliczeniowego. Zmniejszane są jednocześnie dni pracy. To idealne rozwiązanie w sezonach wzmożonego ruchu lub podczas organizacji większych wydarzeń. W ten sposób pracodawcy mogą skuteczniej zarządzać zasobami kadrowymi – dostosowywać grafik do rzeczywistych potrzeb lokalu.

W równoważnym systemie czasu pracy, mimo możliwości wydłużenia godzin pracy w niektóre dni, wciąż należy przestrzegać ram w pięciodniowym tygodniu pracy i zapewnić odpoczynek między zmianami. Dobowy wymiar czasu pracy pracownika przewiduje minimum 11 godzin odpoczynku, a tygodniowy – co najmniej 35. Grafik musi być odpowiednio rozplanowany, aby nie przekraczać limitów zgodnych z Kodeksem Pracy. W ten sposób równoważny system zapewni wydajność, jednocześnie gwarantując przestrzeganie przepisów i odpowiednie warunki pracy w gastronomii.

Okresy rozliczeniowe

Ważne jest dostosowanie okresów rozliczeniowych i organizacji tygodnia pracy do specyfiki lokalu i wymogów prawnych. Pracodawcy mogą stosować różne okresy rozliczeniowe – od miesięcznych po kilkumiesięczne – to daje większą elastyczność w zarządzaniu czasem pracy pracowników w zależności od zmiennych potrzeb biznesowych.

Dłuższy okres rozliczeniowy, np. kwartalny, może być korzystny podczas sezonów wysokiego ruchu, kiedy intensywność pracy rośnie, a zapotrzebowanie na personel jest większe. Pracodawca może wtedy wydłużyć czas pracy pracowników w okresach wzmożonego zainteresowania, a w późniejszym, mniej obciążonym czasie, zredukować godziny lub dni pracy, aby zrekompensować przepracowane nadgodziny.

Natomiast krótkie okresy rozliczeniowe, takie jak miesięczne, pozwalają na lepszą kontrolę nad kosztami oraz ułatwiają szybkie i przejrzyste rozliczanie (a to zwiększa też satysfakcję pracowników). Dają również pracodawcy większą elastyczność przy planowaniu grafików, np. w przypadku częstych zmian kadrowych lub rotacji. Krótszy okres rozliczeniowy ułatwia też kontrolę nad przestrzeganiem przepisów dotyczących odpoczynku.

Czas pracy a nadgodziny

Praca w godzinach nadliczbowych to częsty temat w gastronomii. Zgodnie z przepisami, nadgodziny należy rozliczać odpowiednio poprzez zwiększoną stawkę godzinową lub czas wolny w uzgodnionym terminie.

Dodatek do wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych przysługuje w wysokości 100% wynagrodzenia – za pracę w godzinach nadliczbowych przypadających w:

• nocy,
• święta,
• niedziele,
• dniu wolnym od pracy udzielonym w zamian za pracę w święto lub w niedzielę.

Dodatek w wysokości 100% wynagrodzenia przysługuje również za każdą godzinę pracy nadliczbowej z tytułu przekroczenia przeciętnej tygodniowej normy czasu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym.

Pracownik pozostaje w dyspozycji pracodawcy w godzinach nadliczbowych wyłącznie wtedy, gdy istnieje rzeczywista potrzeba świadczenia pracy lub natychmiastowej gotowości do pracy. Nadgodziny muszą być oczywiście planowane z poszanowaniem zasad odpoczynku dobowego i tygodniowego oraz zgodne z przepisami Kodeksu Pracy.

Wyjątkowe okoliczności i praca w szczególnych warunkach

Są chwile, gdy działalność gastronomiczna musi zareagować natychmiast – awarie sprzętu, nagłe zagrożenia sanitarne, a nawet sytuacje, które mogą zagrozić zdrowiu lub życiu klientów i personelu – czyli konieczność prowadzenia akcji ratowniczej. W takich wyjątkowych przypadkach pracownicy mogą zostać wezwani do pracy poza wyznaczonymi godzinami, aby zapewnić bezpieczeństwo i stabilne funkcjonowanie lokalu.

Zgodnie z przepisami, praca w celu ochrony życia lub zdrowia jest sytuacją, w której liczy się każda minuta, ale również przestrzeganie zasad rozliczania czasu pracy. Pracodawca musi zapewnić, że każda dodatkowa godzina spędzona w takich okolicznościach zostanie rozliczona zgodnie z prawem – z zachowaniem odpowiedniego wynagrodzenia i odpoczynku, aby pracownicy mogli wrócić do swoich obowiązków w pełni sił.

Praktyczne wskazówki organizacji pracy w gastronomii

1. Przyjęcie odpowiedniego okresu rozliczeniowego, dostosowanego do zmienności ruchu, daje pracodawcy większą elastyczność w zarządzaniu personelem. Na przykład w okresie rozliczeniowym kwartalnym można lepiej dopasować godziny pracy do sezonowych zmian – wydłużyć zmiany w czasie wakacji lub świąt, a skrócić je w spokojniejszych okresach. To po prostu efektywniejsze planowanie zasobów ludzkich – zmniejszenie ilości nadgodzin i jednocześnie zachowanie stabilnych warunków zatrudnienia.
2. Utrzymanie przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy może pozytywnie wpłynąć na organizację i komfort pracy zespołu. Pracownicy gastronomii często pracują wieczorami, weekendami i świętami – zapewnienie im równomiernego rozkładu dni pracy i odpoczynku jest nie tylko zgodne z przepisami, ale przede wszystkim pomaga w zapobieganiu wypaleniu zawodowemu i zmniejsza rotację kadry. Pracownicy, którzy mają zapewniony odpoczynek, są bardziej zaangażowani i wydajni!
3. Warto rozważyć wprowadzenie systemów monitorowania i zarządzania czasem pracy, które mogą automatycznie rejestrować godziny przyjścia i wyjścia pracowników. Takie systemy ułatwiają kontrolę nad godzinami pracy i pozwalają na szybsze reagowanie w razie nieobecności lub zwiększonego ruchu.
4. Skuteczna organizacja pracy w gastronomii to znacznie więcej niż stworzenie harmonogramu – to podejście holistyczne, które uwzględnia wyposażenie lokalu, specyficzne potrzeby zespołu i elastyczność czasową. Odpowiednio dobrane wyposażenie gastronomii, takie jak nowoczesne urządzenia do przygotowywania potraw czy funkcjonalne strefy robocze, może znacząco przyspieszyć pracę i ograniczyć zmęczenie pracowników.

FAQ

1. Jak rozliczać czas pracy w gastronomii?

W gastronomii pracodawca może zdecydować się na stosowanie równoważnego systemu czasu pracy – czyli w wydłużonym dobowym czasie pracy (do maksymalnie 12 godzin). Aby jednak prawidłowo rozliczyć czas pracy w gastronomii, należy zapewnić pracownikom odpowiedni czas odpoczynku – zgodnie z Kodeksem Pracy – i zrównoważyć ich godziny pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym.

2. Jak rozliczać godziny nadliczbowe przypadające w gastronomii?

W pracy w godzinach nadliczbowych należy zwrócić uwagę na regulacje dot. rozliczeń – mogą być one rekompensowane wyższą stawką godzinową lub czasem wolnym, jeśli zostało to wcześniej ustalone z pracownikiem. Nadgodziny te mogą wystąpić zarówno w wyniku wydłużonego dobowego czasu pracy, jak i podczas wzmożonego ruchu w lokalu.

3. Czy gastronomii dotyczy dobowy wymiar czasu pracy?

Tak, w gastronomii obowiązują normy czasu pracy – nie może on przekraczać 8 godzin na dobę i 40 godzin w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy. Natomiast w praktyce, dzięki równoważnemu systemowi czasu pracy, istnieje możliwość elastycznego rozłożenia godzin, pozwalającego na wydłużenie dobowego wymiaru czasu pracy do 12 godzin w wybrane dni.